ΤΑ ΚΑΛΑ ΝΕΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ: ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΓΙΑ ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Της Μαρίνας Φράγκου*

Ο αισιόδοξος τίτλος που χρησιμοποιώ δεν θα πρέπει να μειώσει το ενδιαφέρον μας για την πρόσφατη κατάθεση στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων του νομοσχεδίου Γαβρόγλου για την Ανώτατη Εκπαίδευση και την Έρευνα, το οποίο κατάφερε να συσπειρώσει πολλά κόμματα της αντιπολίτευσης σε μια προσπάθεια απόσυρσής του. 
Αντίθετα, θα πρέπει να εμπνευστούμε από το έργο του CTY-Greece, να μελετήσουμε τη φιλοσοφία του και να κινηθούμε σε παρόμοια κατεύθυνση σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης στην Ελλάδα.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: 
Το ιστορικό Κολλέγιο Ανατόλια (Θεσσαλονίκη), το καταξιωμένο πανεπιστήμιο Johns Hopkins των ΗΠΑ και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος δημιούργησαν το CTY-Greece (Center for Talented Youth -Κέντρο για Χαρισματικά Παιδιά), στο οποίο προσφέρεται η δυνατότητα σε μαθητές με εξαιρετικές ακαδημαϊκές δεξιότητες να καλλιεργήσουν στο έπακρο τις δυνατότητές τους. Στην περίπτωσή τους, η ‘αριστεία’ δεν είναι ‘ρετσινιά’ ή ‘ντροπή’, αφού επιδιώκεται η ανάδειξη των χαρισμάτων τους στα θερινά προγράμματα τριών εβδομάδων, αλλά και στα προγράμματα Σαββατοκύριακου και CTY Online.
Αρχικά, μαθητές από όλη την Ελλάδα (Β’ Δημοτικού-Γ’ Γυμνασίου) αξιολογούνται με βάση τα τεστ ακαδημαϊκών δεξιοτήτων SCAT ή/και STB που σχεδιάστηκαν από το πανεπιστήμιο Johns Hopkins και αναφέρονται στη γλωσσική και μαθηματική δεξιότητα, και στη χωρική αντίληψη των συμμετεχόντων. Τα τεστ είναι στην ελληνική γλώσσα και δεν απαιτούν καμία προετοιμασία. Οι εξετάσεις διεξάγονται κάθε χρόνο σε πολλές πόλεις στην Ελλάδα και μέχρι σήμερα περισσότεροι από 6.100 μαθητές έχουν ήδη συμμετάσχει σε αυτές τις εξετάσεις από το 2013 μέχρι το 2017.
Για το 2017, 97 μαθητές στην Αθήνα και 80 στη Θεσσαλονίκη (από Γ’ έως ΣΤ’ Δημοτικού) πέτυχαν να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα ημερήσιας φοίτησης χωρίς διαμονή, με μαθήματα Βιολογίας, Ρομποτικής, Μαθηματικών, Επιστήμης & Μηχανικής και Συγγραφής. Την ίδια περίοδο, 207 μαθητές (Γυμνασίου και έως Β’ Λυκείου) συμμετείχαν στο πρόγραμμα με διαμονή στο Κολλέγιο Ανατόλια. Το πρόγραμμα διεξάγεται εξ’ ολοκλήρου στα αγγλικά με μαθήματα πανεπιστημιακού επιπέδου και αντικείμενα όπως Κρυπτολογία, Εισαγωγή στις Βιοϊατρικές Επιστήμες, Φιλοσοφία, Διεθνείς Σχέσεις, Ποίηση & Πεζογραφία, Μαθηματικά Μοντέλα, Γενετική και Αρχές Μικροοικονομίας.
To πρόγραμμα CTY του πανεπιστημίου Johns Hopkins ξεκίνησε το 1979 και δραστηριοποιείται σε πολλές χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα (από το 2013). Στην ιστοσελίδα του προγράμματος δηλώνεται ότι στόχος είναι η αναζήτηση και ανάπτυξη των παιδιών με εξαιρετικές ικανότητες σε όλον τον κόσμο, ενώ μεταξύ των πρώην συμμετεχόντων αναφέρεται ο ιδρυτής του Facebook και ένας από του συνιδρυτές της Google.
Η Δρ. Γεωργία Τσουλφά, Εκτελεστική Διευθύντρια του CTY-Greece τονίζει ότι η ιδιαιτερότητα του προγράμματος είναι οι καινοτόμοι μέθοδοι διδασκαλίας με έμφαση στη διαδρομή προς τη μάθηση και όχι η μέθοδος «ανοίγω το βιβλίο και βρίσκω τη λύση», ενώ στόχος είναι η ανεξαρτησία της σκέψης. Σημαντικό είναι επίσης ότι οι συμμετέχοντες δεν έχουν διάβασμα στο σπίτι! Με δύο λόγια, ενθαρρύνεται το γνωστό, αλλά καθόλου κατορθωτό στην εκπαιδευτική διαδικασία της χώρας μας, «think out of the box».
Επίσης, ένα ξεχωριστό στοιχείο του ελληνικού προγράμματος CTY, υπήρξε και η επιμονή των υπευθύνων να συμπεριληφθούν μαθήματα ανθρωπιστικών σπουδών, αφού διαφαίνεται παγκοσμίως ένα έλλειμμα δεοντολογίας και ηθικής. 
Όλα τα παραπάνω είναι τόσο αισιόδοξα, που μια σύντομη επίσκεψη στις τάξεις όπου διεξάγονται τα διαδραστικά μαθήματα χαροποιεί σε τέτοιο βαθμό που εύχεσαι να υπήρχαν παρόμοια προγράμματα και για ενήλικες.
Ταυτόχρονα, όμως, προκαλείται θλίψη όταν αναλογιστείς την πρόσφατη θεματολογία του δημοσίου διαλόγου στη χώρα μας σχετικά με τα θέματα παιδείας.
Μόνο στον τελευταίο μήνα έχει ανακύψει (πάλι!) το γνωστό θέμα του πανεπιστημιακού «ασύλου», μια ελληνική πρωτοτυπία σε παγκόσμιο επίπεδο που έχει λειτουργήσει στην πραγματικότητα μόνο ως θέμα πολιτικής εκμετάλλευσης και κομματικής διαστρέβλωσης. Ως αποτέλεσμα, τα πανεπιστήμια έχουν καταντήσει χώροι όπου καταγράφονται περιστατικά παράνομων ενεργειών, όπως κλοπές, λαθρεμπόριο, χρήση και διακίνηση ναρκωτικών και φαινόμενα βίας.
Το θέμα του πανεπιστημιακού «ασύλου» ως μέγιστο ζήτημα αναδεικνύει διαρκώς και το ΠΟΤΑΜΙ, όπως αναδεικνύει και τα άλλα δύο ακανθώδη ζητήματα που σχετίζονται με την Παιδεια και είναι η προτεινόμενη απαγόρευση της χρήσης των αγγλικών στα μεταπτυχιακά προγράμματα και η μεγιστοποίηση της ανάμιξης του κράτους στα πανεπιστημιακά ζητήματα.
Το προτεινόμενο νομοσχέδιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση και Έρευνα υπήρξε αντικείμενο πρόσφατης εκδήλωσης της ΠΡΩ.ΠΑΙΔΕΙ.Α. με ευρεία συμμετοχή καθηγητών, φοιτητών, αλλά και πολιτικών. Όλες οι παρεμβάσεις υπήρξαν ουσιαστικές και κατέγραψαν τη μεγάλη ανησυχία για το μέλλον της εκπαίδευσης στη χώρα, όπως αυτό κινδυνεύει να διαμορφωθεί αν ψηφιστεί το νομοσχέδιο.
Κρατώ μόνο ένα απόσπασμα από την παρέμβαση του Σωκράτη Κάτσικα, καθηγητή του πανεπιστημίου Πειραιώς, που είπε στην ομιλία του ότι «το σκεπτικό που αναδύεται μέσα από τις ρυθμίσεις Γαβρόγλου είναι η εγκαθίδρυση ενός μοντέλου διακυβέρνησης Πανεπιστημίου που μοιάζει με εκείνο ενός φοιτητικού συλλόγου ή μιας ‘συλλογικότητας’. Οι βασικές προτεραιότητες που πρέπει να ικανοποιηθούν είναι η ‘δημοκρατική νομιμοποίηση’, η ‘αντιπροσωπευτικότητα’, η ‘κοινωνική συναίνεση’ στη διοίκηση και στη διακυβέρνηση, αντί για την ‘ευθύνη’, την ‘ικανότητα’, την ‘αριστεία’, την ‘αποδοτικότητα’, την ‘επιστημονικότητα’, τη ‘διοίκηση που βασίζεται σε στόχους’, τη ‘χρηστή διαχείριση’, την ‘εξωστρέφεια’, τη ‘λογοδοσία’».
Κατά κάποιο τρόπο, το πρόγραμμα CTY-Greece δείχνει το δρόμο αφού οι προτεραιότητές του είναι ακριβώς η αριστεία, η ευθύνη και η επιστημονικότητα. 
Ευχή μου θα ήταν να υπήρχαν αντίστοιχα προγράμματα όχι μόνο για «ενήλικες» όπως προανέφερα, αλλά για υφυπουργούς, υπουργούς και γιατί όχι, πρωθυπουργούς.

*H Μαρίνα Φράγκου είναι Δρ.Ανθρωπογεωγραφίας και μέλος Σ.Ε.Π. του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.  Διετέλεσε πρώτη Διευθύντρια του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού στη Θεσσαλονίκη.