Δευτέρα 3 Ιουλίου 2017

ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ - Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΧΑΜΕΝΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ Ή ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ

Της Ευαγγελίας Μιμίκου*


Η ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ - Ο ΠΟΛΙΤΗΣ ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΛΑΝΟ .
Πώς μπορεί να επιτευχθεί: 
Α. Με την εκπόνηση ενός μακρόπνοου πολιτικού σχεδίου για τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου της Τ.Α, την ανασυγκρότηση, την οικονομική αναδόμηση και αυτοτέλεια, τον εκσυγχρονισμό και την ηλεκτρονική επικοινωνία και λειτουργία, την απλοποίηση διαδικασιών και την πάταξη της γραφειοκρατίας, την ενοποίηση και απλοποίηση των ελεγκτικών αρχών, την ενίσχυση του ρόλου της στην τοπική ανάπτυξη και επιχειρηματικότητα, την προώθηση και ενίσχυση των συνεργασιών και των συμμετοχικών διαδικασιών και τον απεγκλωβισμό της από την Κεντρική Εξουσία.
α. Τοπική Αυτοδιοίκηση: η πιο κοντινή στον πολίτη εξουσία (αιρετή και εκτελεστική). Σκοπός της Τ.Α.: η αποτελεσματική διαχείριση της καθημερινότητας του πολίτη, των προβλημάτων του τόπου του, η προώθηση της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας των πόλεων, η προστασία του περιβάλλοντος και η ανάδειξη των τοπικών ιδιαιτεροτήτων περιβαλλοντικών, πολιτισμικών, οικονομικών, αναπτυξιακών, η αντιμετώπιση της νέας κοινωνικής πραγματικότητας-μεταναστευτικό, ανεργία, φτώχεια,  προσφυγικό, αύξηση αστέγων, έξαρση της εγκληματικότητας, βία. 
Τοπική Αυτοδιοίκηση: κινητήρια δύναμη ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών και αντιμετώπισης της ανεργίας. 
Στόχος της η ώθηση της τοπικής οικονομίας, της ανάδειξης των τοπικών πλεονεκτημάτων, της εξωστρέφειας, της κοινωνικής συνοχής, της αειφόρου ανάπτυξης.
Τοπική Αυτοδιοίκηση: ως μοχλός προώθησης της σύγχρονης διοικητικής αντίληψης, της εκ βάθρων αλλαγής νοοτροπίας ως προς την λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, της πάταξης του πελατειακού και κομματικού κατεστημένου και της πελατειακής αντίληψης, του εκσυγχρονισμού των υπηρεσιών των Δήμων με την εγκαθίδρυση της ηλεκτρονικής δημοκρατίας, προς την καλύτερη, αποδοτικότερη και αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση του πολίτη και την βελτιστοποίηση της ποιότητας ζωής του.
Τοπική Αυτοδιοίκηση: εγγυητής της τήρησης των αρχών της διαφάνειας, της χρηστής διοίκησης και διαχείρισης, της λογοδοσίας, της προστασίας του δημόσιου συμφέροντος, των συμμετοχικών διαδικασιών, των συνεργασιών, της ορθής και αποτελεσματικής αξιοποίησης και εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού και της ενσωμάτωσης όλων αυτών των αρχών στον τρόπο λειτουργίας και εργασίας των υπηρεσιών της και των οργάνων της. 
β. αυτονομία, οικονομική αυτοτέλεια, αυτό-διοίκηση- ελεύθερη δράση και πρωτοβουλία της Τ.Α. : συνταγματικά κατοχυρωμένες αρχές λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίες εξασφαλίζουν την δυνατότητα της Τ.Α. να αναδείξει τον καθοριστικό ρόλο για τον οποίο θεσμοθετήθηκε, που διακρίνεται από εκείνον του Κράτους, όπως αναπτύχθηκε παραπάνω:  ρυθμιστής της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης των πόλεων και της καθημερινότητας του πολίτη,  με την οριοθέτηση κανόνων για την εξασφάλιση όρων υγειούς ανταγωνισμού και προσέλκυσης επενδύσεων, για την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών, την αξιοποίηση τοπικών πόρων, ανθρώπινου δυναμικού, και ανάπτυξης του πολιτισμού, την αντιμετώπιση της ανεργίας και της φτώχειας.
Για την επίτευξη όλων των παραπάνω στόχων απαιτείται πρωτίστως η ανασυγκρότηση και εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης με τον εξορθολογισμό και την απλοποίηση του νομοθετικού πλαισίου, την κωδικοποίηση του νομικού πλαισίου και με συγκεκριμένες πολιτικές πράξεις, όπως επαναπροσδιορισμός του ρόλου των αιρετών με στόχο την βελτίωση της δημοκρατίας μέσω της συμμετοχικής διαδικασίας στους θεσμούς και στα όργανα της Τ.Α. και της νομοθετημένης διαβούλευσης, πάταξη της γραφειοκρατίας, του πελατειακού κράτους, του κομματικού παραγοντισμού, της διαφθοράς και της τεμπελιάς στην Τ.Α., εξασφαλίζεται με κανόνες και αρχές (της διαφάνειας, της λογοδοσίας, της δημοκρατικής συμμετοχής), με απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών και λειτουργιών, με την εφαρμογή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, με την αξιολόγηση του ανθρώπινου δυναμικού σε κάθε δομή, μέσω αδιάβλητων διαδικασιών και την αναβάθμιση του ρόλου του ΑΣΕΠ και κυρίως με την αλλαγή της νοοτροπίας και της αντίληψης ως προς την διοίκηση και διαχείριση και την πάταξη της αποκομματικοποίησης και ευνοιοκρατίας.  
   Β. Εθνικός Σχεδιασμός-νομοθετικό πλαίσιο-οργανωτικές και διοικητικές αλλαγές
   1. Εποπτεία και έλεγχος της Τ.Α.-Νομοθετικό Πλαίσιο- Αλλαγή του «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ» (ν.3852/2010).
-Απεξάρτηση των Ο.Τ.Α. από το Κράτος και την Κεντρική Εξουσία με την ενίσχυση της οικονομικής αυτοτέλειας και την θεσμοθέτηση ολοκληρωμένου συστήματος ανταποδοτικής τοπικής φορολογίας.
-Απεξάρτηση από τον έλεγχο της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και τον Γενικό Γραμματέα, που παίζουν σήμερα το ρόλο της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Ελέγχου των Ο.Τ.Α., η οποία δεν συγκροτήθηκε ποτέ.
Ο θεσμός του Ελεγκτή Νομιμότητας έμεινε στα χαρτιά.
-Έλεγχος νομιμότητας ή σκοπιμότητας από το Ελεγκτικό Συνέδριο στους ΟΤ.Α.: συνταγματικά κατοχυρωμένη η αυτοδιοίκηση και αυτοτέλεια των Ο.Τ.Α., όμως στην πράξη συγχέονται ο έλεγχος νομιμότητας με τον έλεγχο σκοπιμότητας των πράξεων των Ο.Τ.Α. κινούμενοι σ’ένα δαιδαλώδες και αναποτελεσματικό ελεγκτικό σύστημα (Ελεγκτικό Συνέδριο, Ελεγκτής Νομιμότητας, Αυτοτελής Υπηρεσία Ελέγχου των ΟΤ.Α., το Συμβούλιο των Ελεγκτών κ.λ.π.). 
2. Παρεμβάσεις στο νομοθετικό πλαίσιο-Αποτελεσματικό ελεγκτικό σύστημα: εισαγωγή διατάξεων απλοποίησης των ελεγκτικών διαδικασιών και εποπτείας της Τ.Α. και του ρόλου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (προληπτικός, κατασταλτικός αυτεπάγγελτος έλεγχος νομιμότητας-σκοπιμότητας), που στην πράξη συγχέεται με τις πολιτικές της εκάστοτε κυβέρνησης και «δεσμεύει» την αυτοτέλεια και αυτονομία της Τ.Α., θέσπιση του εσωτερικού ελέγχου με αδιάβλητες και αντικειμενικές διαδικασίες, αυτοέλεγχος και αυτοκάθαρση της Τ.Α. με αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου και επαναπροσδιορισμό των αρμοδιοτήτων όλων των επιπέδων διοίκησης με στόχο τη λογοδοσία, την αξιολόγηση και αξιοκρατία και με κίνητρο τις υψηλού επιπέδου υπηρεσίες προς τους πολίτες, με την θεσμοθέτηση της κινητικότητας υπαλλήλων και πόρων, με βάση τις ανάγκες της Τ.Α., στα πλαίσια της αυτοτέλειας, αυτοδιοίκησης και αυτονομίας της, 
3. Απεγκλωβισμός της Τ.Α. από το «μακρύ χέρι» της κρατικής εξουσίας: απεξάρτηση των Ο.Τ.Α. από το Κράτος και την Κεντρική Εξουσία με την ενίσχυση της οικονομικής αυτοτέλειας και την θεσμοθέτηση ολοκληρωμένου συστήματος ανταποδοτικής τοπικής φορολογίας, με την εγκαθίδρυση της συμμετοχικής δημοκρατίας σε όλες τις δομές και λειτουργίες, με τη διαύγεια και την αξιολόγηση του ανθρώπινου δυναμικού, με την ανάδειξη μέσω της οικονομικής και διοικητικής αυτοτέλειας της τοπικής οικονομίας, επιχειρηματικότητας και της εξωστρέφειας, με τη δημιουργία Επενδυτικών Ταμείων με ανακυκλούμενα κεφάλαια (αντι των Περιφερειακών Ταμείων Ανάπτυξης), με τον ηλεκτρονικό εκσυγχρονισμό των διαδικασιών και των δημόσιων υπηρεσιών (ηλεκτρονική διαβούλευση, ηλεκτρονική ψηφοφορία, τηλεδιάσκεψη κ.λ.π.),  με την ενεργοποίηση της κοινωνικής και ιδιωτικής οικονομίας στην τοπική ανάπτυξη με στόχο την στήριξη της νέας επιχειρηματικότητας σε τοπικό επίπεδο με τη δημιουργία δομών ενίσχυσης και συμβουλευτικής των νεόφυτων επιχειρήσεων, με την θέσπιση διαδικασιών συνεργασίας με Φορείς και Αυτοδιοικήσεις Ευρωπαϊκών και άλλων Κρατών  με σκοπό την τεχνογνωσία, την άντληση πόρων, τη μείωση της ανεργίας, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την ευημερία των τοπικών κοινωνιών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
4.  Επαναπροσδιορισμός και επανασχεδιασμός της καταστατικής θέσης των αιρετών με στόχο την αυτοτέλεια και αυτονομία της Τ.Α. και την πάταξη της διαφθοράς:  νομοθετικές αλλαγές στο εκλογικό σύστημα των αιρετών και δημάρχων/περιφερειαρχών με πρόβλεψη ορίου εκλογιμότητας δύο θητειών για Δημάρχους-Περιφερειάρχες και αντίστοιχους συμβούλους και χωριστά ψηφοδέλτια δημάρχων/περιφερειαρχών και συμβούλων για την ανάδειξη των καλύτερων με βάση την αξιολόγηση και αξιοκρατία.
     5. Μεταναστευτικό-άστεγοι-φτώχεια-προκλήσεις για την Τ.Α.: παγκόσμια φαινόμενα που έχουν και τοπικό αντίκτυπο στις τοπικές κοινωνίες και στον κάθε πολίτη, ανάδειξη της Τ.Α. ως τον κυριότερο ρυθμιστικό παράγοντα για την αποτελεσματική διαχείριση των σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων, την αντιμετώπιση της ανεργίας και της φτώχειας σε τοπικό επίπεδο, της οικονομίας σε τοπικό επίπεδο με θεσμοθετημένους ρόλους και αρμοδιότητες και θεσμοθετημένη αυτοχρηματοδότηση και αυτονομία. 
Γ. ΤΟ ΝΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ –σύγχρονη, αποτελεσματική, ευέλικτη, υγιής, προοδευτική, με πρόσωπο ευρωπαϊκό και σύμφωνο με τη διεθνή πρακτική,  φιλική προς τον πολίτη, αρωγός της ανάπτυξης και ευημερίας της τοπικής κοινωνίας, εγγυητής της διαφάνειας, χρηστής διοίκησης και διαχείρισης, αξιοκρατίας και αξιολόγησης, πρωτοπόρος στην οικονομική, αγροτική και περιβαλλοντική ανάπτυξη, στην αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, στην ενίσχυση των συνεργασιών  και της συμμετοχικής δημοκρατίας, στην ενίσχυση του ρόλου του Πολίτη στα τοπικά πράγματα με το βλέμμα και την φροντίδα στον ΠΟΛΙΤΗ.
    
*Η Ευαγγελία Μιμίκου είναι
Δικηγόρος Παρ’Αρείω Πάγω
Συντονίστρια στον Τομέα Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιφερειακής Ανάπτυξης στο ΠΟΤΑΜΙ