Είδαμε στο πρώτο μέρος ότι οι οργανωμένες τρομοκρατικές
ενέργειες, ακόμα κι αν μας φαίνονται πράξεις τυφλές ή εκδίκησης, κρύβουν πάντα
μια λογική, η οποία σκοπεί στην ανακατανομή της εξουσίας. Αυτό δεν σημαίνει
βέβαια ότι οι τρομοκράτες είναι και τίποτε τέρατα λογικής, ισάξιοι του
Αριστοτέλη και του Ράσελ, ώστε να κάνουν πάντα τις καλύτερες δυνατές κινήσεις,
όπως φαίνονται να πιστεύουν μερικοί από τους θιασώτες της θεωρίας της «λογικής
επιλογής».
Αλλά σίγουρα υπάρχουν όντως παραδείγματα όπου περιπτώσεις τρομοκρατίας (κύρια ασκούμενης από εθνοτικές ή θρησκευτικές ομάδες) πέτυχαν, σε κάποιο βαθμό, τους στόχους τους. Στα πιο γνωστά απ’ αυτά περιλαμβάνονται το FLN της Αλγερίας, που, παρότι νικημένο στρατιωτικά, ανάγκασε τον Ντε Γκωλ να της παραχωρήσει ανεξαρτησία, και του IRA στην Ιρλανδία, που οι ενέργειές του ανάγκασαν την Βρεττανία να μπεί σε διαπραγματεύσεις από τις οποίες αυτός αποκόμησε σημαντικά πολιτικά οφέλη. Ακόμα, εναπόκειται στην ιστορία να δείξει αν ένα κίνημα σαν την Αλ Κάιντα, που ανάγκασε τις ΗΠΑ να εμπλακούν σε αμφίβολες συγκρούσεις στο Αφγανιστάν και την Μέση Ανατολή, ήταν μια επιτυχημένη τρομοκρατική οργάνωση ή όχι.
Αλλά σίγουρα υπάρχουν όντως παραδείγματα όπου περιπτώσεις τρομοκρατίας (κύρια ασκούμενης από εθνοτικές ή θρησκευτικές ομάδες) πέτυχαν, σε κάποιο βαθμό, τους στόχους τους. Στα πιο γνωστά απ’ αυτά περιλαμβάνονται το FLN της Αλγερίας, που, παρότι νικημένο στρατιωτικά, ανάγκασε τον Ντε Γκωλ να της παραχωρήσει ανεξαρτησία, και του IRA στην Ιρλανδία, που οι ενέργειές του ανάγκασαν την Βρεττανία να μπεί σε διαπραγματεύσεις από τις οποίες αυτός αποκόμησε σημαντικά πολιτικά οφέλη. Ακόμα, εναπόκειται στην ιστορία να δείξει αν ένα κίνημα σαν την Αλ Κάιντα, που ανάγκασε τις ΗΠΑ να εμπλακούν σε αμφίβολες συγκρούσεις στο Αφγανιστάν και την Μέση Ανατολή, ήταν μια επιτυχημένη τρομοκρατική οργάνωση ή όχι.
Την προσπάθεια κατανόησης της λογικής της τρομοκρατίας
συσκοτίζει συχνά το γεγονός ότι ότι τα θύματα των επιθέσεων φαίνονται να είναι
πολλές φορές αποτέλεσμα μιας τυχαίας επιλογής. Πρόκειται για κακή ερμηνεία των
στόχων και προθέσων των τρομοκρατών. Στην πραγματικότητα, τις περισσότερες
φορές το θύμα είναι το μέσον για να δημιουργηθεί μια κατάσταση ή να μεταδοθεί
ένα μήνυμα, κι όχι ενας επιχειρησιακός στόχος αυτός καθ’ αυτός.
Αυτό ισχύει τόσο στην περίπτωση των καθαρά «τυφλών» χτυπημάτων (πχ βόμβες και πυροβολισμοί σε συναυλιακούς χώρους), όσο και σε περιπτώσεις στοχευμένων, όπου τα θύματα μπορεί να έχουν κύρια συμβολικό χαρακτήρα, παρά να παίζουν τέτοιο κομβικό ρόλο στην τρέχουσα πολιτική και οικονομική σκηνή ώστε η εξάλειψή τους να είναι ένα ισχυρό χτύπημα στην καθεστηκυία τάξη.
Αυτό ισχύει τόσο στην περίπτωση των καθαρά «τυφλών» χτυπημάτων (πχ βόμβες και πυροβολισμοί σε συναυλιακούς χώρους), όσο και σε περιπτώσεις στοχευμένων, όπου τα θύματα μπορεί να έχουν κύρια συμβολικό χαρακτήρα, παρά να παίζουν τέτοιο κομβικό ρόλο στην τρέχουσα πολιτική και οικονομική σκηνή ώστε η εξάλειψή τους να είναι ένα ισχυρό χτύπημα στην καθεστηκυία τάξη.
Αν τώρα, στα πλαίσια της ανάλυσης που κάνουμε, τα θύματα των
«τυφλών» χτυπημάτων της Αλ Κάιντα και του ISIS είναι ένα μέσο μετάδοσης προς τον
δυτικό κόσμο μηνύματος ώστε να αποσυρθεί από τη Μέση Ανατολή, ποιοί θα
μπορούσαν να είναι οι στρατηγικοί στόχοι μιας εγχώριας τρομοκρατίας στον δυτικό
κόσμο ; Για να δοθεί αξόπιστη απάντηση στο ερώτημα αυτό, θα πρέπει να ληφθεί
υπ’ όψιν ότι η σημερινή καθεστηκυία τάξη πραγμάτων είναι ένα σύστημα περίπλοκο, που βασίζεται σ’ ένα πλέγμα κανόνων και σχέσεων
(διεθνών, εμπορικών, οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών κλπ), που ναι μεν
φαίνεται να λειτουργεί διεθνώς με μια σχετικά ικανοποιητική τάξη, στην
πραγματικότητα όμως είναι ευάλωτο λόγω της πολυπλοκότητάς του. Η πηγή της
ισχύος του είναι και η αχίλλειος πτέρνα του. Επιπλέον, το σύστημα αυτό μπορεί
να υφίσταται μόνο αν έχει την στοιχειώδη τουλάχιστον αποδοχή της κοινής γνώμης.
(Συνεχίζεται ...)
*Ο Νίκος Κουτρέτσης
είναι μέλος του Ποταμιού στο Μαρούσι