Η οικονομική όμως ανάπτυξη
(όπως εκφράζεται κύρια με την αύξηση του ΑΕΠ) μιας χώρας, δεν οδηγεί
αναγκαστικά στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου όλων, γιατί μπορεί να
μεταφράζεται αποκλειστικά σε αύξηση της ψαλλίδας ανάμεσα στις κατώτερες και τις ανώτερες οικονομικά τάξεις. Προσοχή !
Αυτό δεν σημαίνει ότι η κατάσταση των κατώτερων τάξεων μπορεί να διατηρηθεί σε ικανοποιητικό επίπεδο
όσο δεν υπάρχει οικονομική ανάπτυξη. Αντίθετα, όλα τα παγκόσμια παραδείγματα
δείχνουν ότι όπου συμβαίνει αυτό, οι πρώτοι χαμένοι είναι οι κατώτερες τάξεις
που εξαθλιώνονται.
Κομίζω γλαύκαν εις Αθήνας
φυσικά αν πω ότι η εισαγωγή της τεχνολογίας είναι «μεροληπτική» ως προς τα
επαγγέλματα τα οποία απαξιώνει, και πλήττει παραδοσιακά τις εργασίες χαμηλής
εξειδίκευσης. Αυτό όμως άρχισε να γίνεται έντονα αισθητό περίπου από την
περίοδο 1975 – 1980, κάτι που φυσικά διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα ανάλογα
με τις ιδιομορφίες της. Η Ελλάδα για παράδειγμα, μόλις ετοιμαζόταν να μπεί
αισίως στην περίοδο κατά την οποία, με την βοήθεια των αλόγιστων παροχών και
του εξωτερικού δανεισμού, ο μόνος κόφτης που θα γνώριζε ο λαός θα ήταν αυτός
για τα πούρα.
Μέχρι την παραπάνω περίοδο
είχαν απορροφηθεί στο σύνολό τους οι κραδασμοί (βασικά η απαξίωση του
χειρόνακτα) από την βιομηχανική επανάσταση, και η συνεχής αύξηση της παραγωγής
(με εξαίρεση κάποιες κυκλικές κρίσεις και ειδικά φαινόμενα), οδηγούσε επί
δεκαετίες προς μια κατεύθυνση συνολικής ευημερίας. Από τότε όμως άρχισε να
κάνει την δειλή της εμφάνιση μια νέα επανάσταση : Αυτή των ψηφιακών
τεχνολογιών. Αυτό σήμαινε ότι για παράδειγμα τα λογισμικά μισθοδοσίας, η
επεξεργασία κειμένου και ο αυτοματοποιημένος έλεγχος των αποθεμάτων άρχισαν να
απαξιώνουν ένα μεγάλο αριθμό από διοικητικούς υπάλληλους, ενώ οι ψηφιακά
ελεγχόμενες μηχανές τους εργαζόμενους στα εργοστάσια.
Κι η τάση αυτή συνεχίστηκε
ακάθεκτα. Ποιος τραβάει σήμερα φωτογραφίες σε φιλμ; Ολοι τις βγάζουμε ψηφιακά,
και τις διαμοιράζουμε σ’ όλο τον κόσμο μέσω του Facebook, του ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου ή του Instagram. Κι όμως, η Kodak ήταν από τις κραταιές εταιρείες
του πλανήτη, απασχολώντας πολύ περισσότερο κόσμο απ’ όσον απασχολεί σήμερα η
Facebook, και χωρίς να υπολογίζουμε το ψωμί που έτρωγαν οι χιλιάδες φωτογράφοι
που εμφάνιζαν τις φωτογραφίες. Αλλά αυτό δεν εμποδίζει τη Facebook να έχει
πολλές φορές μεγαλύτερη χρηματιστηριακή αξία απ’ ό,τι είχε ποτέ η Kodak, και
τους μεγαλομετόχους της να είναι πολύ πλουσιότεροι απ’ ό,τι ήταν ποτέ οι
μεγαλομέτοχοι της Kodak.
(Συνεχίζεται ...)