Σε προηγούμενο άρθρο (βλέπε : Τεχνητή Νοημοσύνη : Ελπίδα ή
κίνδυνος;) είχαμε σχολιάσει την μεγάλη πρόοδο της ΤΝ τον τελευταίο καιρό. Για
να δώσω ένα ακόμα χαρακτηριστικό παράδειγμα, στην αναγνώριση εικόνων το ποσοστό
του ανθρώπινου σφάλματος είναι περίπου 5%. Το ποσοστό σφάλματος των σύγχρονων
αλγορίθμων της ΤΝ έπεσε από το 26% το 2011 στο 3,5% το 2015, με άλλα λόγια μας
ξεπέρασε. Αυτή η πρόοδος έδωσε την δυνατότητα πχ του εντοπισμού χαρακτηριστικών
των καρκινικών κυττάρων που μέχρι σήμερα είχαν περάσει απαρατήρητα.
Αν δεν φαίνονται ακόμα έντονα οι επιπτώσεις της ΤΝ στην αναδιάρθρωση
της παραγωγής και στην αγορά εργασίας, αυτό δεν οφείλεται τόσο στο ότι η
τεχνολογία αυτή είναι ακόμα ανώριμη, αλλά στο ότι εμείς δεν είμαστε έτοιμοι να
την χρησιμοποιήσουμε σωστά. Αυτό συνέβαινε πάντα με κάθε τεχνολογική εξέλιξη.
Οταν πχ εξηλεκτρίστηκαν τα εργοστάσια, αντικαθιστώντας τις ατμομηχανές που
είχαν παλιά, ο τρόπος παραγωγής έμεινε ουσιαστικά ο ίδιος για σχετικά μεγάλο
χρονικό διάστημα. Οι εργαλειομηχανές εξακολουθούσαν να είναι συγκεντρωμένες
όλες σε ένα σημείο, γιατί έτσι ήταν και στην εποχή του ατμού, όπου έπαιρναν
στην κίνησή τους από την κεντρική ατμομηχανή μέσω ιμάντων. Χρειάστηκε να
αλλάξει μια γενιά μηχανικών για να γίνει αντιληπτό ότι, με τις δυνατότητες που
πρόσφερε η ηλεκτροκίνηση, οι εργαλειομηχανές ήταν προτιμότερο να διαταχθούν σε
σειρές παραγωγής, κάτι που όταν έγινε αύξησε σημαντικά την τελική απόδοση.
Αν δεν φαίνονται ακόμα έντονα οι επιπτώσεις της ΤΝ στην αναδιάρθρωση
της παραγωγής και στην αγορά εργασίας, αυτό δεν οφείλεται τόσο στο ότι η
τεχνολογία αυτή είναι ακόμα ανώριμη, αλλά στο ότι εμείς δεν είμαστε έτοιμοι να
την χρησιμοποιήσουμε σωστά. Αυτό συνέβαινε πάντα με κάθε τεχνολογική εξέλιξη.
Οταν πχ εξηλεκτρίστηκαν τα εργοστάσια, αντικαθιστώντας τις ατμομηχανές που
είχαν παλιά, ο τρόπος παραγωγής έμεινε ουσιαστικά ο ίδιος για σχετικά μεγάλο
χρονικό διάστημα. Οι εργαλειομηχανές εξακολουθούσαν να είναι συγκεντρωμένες
όλες σε ένα σημείο, γιατί έτσι ήταν και στην εποχή του ατμού, όπου έπαιρναν
στην κίνησή τους από την κεντρική ατμομηχανή μέσω ιμάντων. Χρειάστηκε να
αλλάξει μια γενιά μηχανικών για να γίνει αντιληπτό ότι, με τις δυνατότητες που
πρόσφερε η ηλεκτροκίνηση, οι εργαλειομηχανές ήταν προτιμότερο να διαταχθούν σε
σειρές παραγωγής, κάτι που όταν έγινε αύξησε σημαντικά την τελική απόδοση.
Και προσέξτε ακόμα και το εξής: οι δουλειές που απειλούνται
από την εισαγωγή της ΑΙ είναι πλέον κάποιες από τις εξειδικευμένες (όχι όμως κι
αυτές που χρειάζονται και ισχυρή δόση διορατικότητας και φαντασίας). Αντίθετα,
υπάρχουν δουλειές σχετικά χαμηλής εξειδίκευσης, όπως η περιποίηση ασθενών και
γερόντων, που δεν αναμένεται να επηρεαστούν σημαντικά.
Ολα τα θέματα παραμένουν λοιπόν ακόμα ανοιχτά. Θα οδηγήσει η
αναμενόμενη αύξηση της παραγωγικότητας σε μια νέα γενική βελτίωση του βιοτικού
επιπέδου και της ποιότητας ζωής; Οι απόψεις είναι αντικρουόμενες και το μέλλον
αμφίβολο, όπως αναγνωρίζει και ένα white
paper του
Λευκού Οίκου (Artificial Intelligence, Automation, and the Economy) που εκδόθηκε επί προεδρίας Ομπάμα.
Εκεί, αφού εντοπίζονται οι κίνδυνοι (ολιγοπωλιακές τάσεις της αγοράς ψηφιακών
υπηρεσιών, αύξηση του χάσματος μεταξύ οικονομικής ελίτ και κατώτερων στρωμάτων,
προβλεπόμενη αύξηση ανεργίας σε συγκεκριμένα επαγγέλματα) προτείνονται μια
σειρά από μέτρα που αφορούν σε βελτίωση του ανταγωνισμού, στροφή στην
εκπαίδευση, προστασία των ανέργων και καταπολέμηση της ανισότητας.
Θα έλεγα ότι η στροφή στην εκπαίδευση πρέπει να αφορά στην
αύξηση της δυνατότητας συνεργασίας με τους υπολογιστές (προσέξατε τον όρο
«συνεργασίας με τους υπολογιστές» αντί για «χρήσης υπολογιστών» ; Είπαμε ότι
κανένας σκακιστής σήμερα δεν μπορεί να νικήσει έναν υπερ-υπολογιστή μόνο με το
μυαλό του, αλλά ισχύει ότι και κανένας υπερ-υπολογιστής δεν μπορεί ακόμα να
νικήσει ισχυρούς σκακιστές που υποστηρίζονται από απλά pc). Η φαντασία και η διορατικότητα πρέπει να
υποστηρίζονται από τα κατάλληλα εργαλεία. Επιπρόσθετα, η σχετική εκπαίδευση
πρέπει να ξεκινά από μικρή ηλικία ώστε να αφομοιώνεται εύκολα, αλλά και να
είναι συνεχής (δια βίου), ώστε να ανταπεξερχόμαστε στις νέες ανάγκες που θα
προκύπτουν από τις ραγδαίες εξελίξεις. Ευτυχώς, σ αυτόν τον τομέα η σύγχρονη
πληροφορική μας παρέχει τα απαραίτητα εργαλεία ώστε να επιτυγχάνεται εύκολα.
Το μέλλον το δικό μας και των παιδιών μας εξαρτάται από το
πόσο μπορούμε έγκαιρα να αναγνωρίζουμε τις αλλαγές στις καταστάσεις ώστε να
προσαρμοζόμαστε και να τις αντιμετωπίζουμε κατάλληλα. Κι επειδή το ποτάμι δεν
γυρίζει πίσω, αυτή είναι και η μόνη μας διέξοδος. Ας το τολμήσουμε.
(*Ο Νίκος Κουτρέτσης είναι μέλος του Ποταμιού στο Μαρούσι)