Του Νίκου Κουτρέτση*
Λέγαμε στο Μέρος Β, πριν
μας διακόψει ο ISIS, ότι η
διεθνής καθεστηκυία τάξη (κύρια στον
δυτικό αλλά και όχι μόνο) κόσμο, βασίζεται
σε ένα περίπλοκο σχήμα θεσμών και
σχέσεων, που πρέπει για την διατήρησή
του μεταξύ άλλων να έχει την αποδοχή
της κοινής γνώμης. Στην έννοια της
«αποδοχής» συμπεριλαμβάνω και την
έκφραση απόψεων και κινήσεων που
στοχεύουν στην αναδιαμόρφωσή του, με
την προϋπόθεση όμως ότι γίνονται στα
πλαίσια που, μέσω των θεσμών της αστικής
δημοκρατίας, θεωρούνται αποδεκτά από
το ίδιο το σύστημα.
Τι συμβαίνει όμως όταν
μια χώρα κινδυνεύει να απολέσει το
προφίλ που απαιτείται για τη διατήρηση
αυτών των θεσμών και σχέσεων ; Η χώρα
αυτή γίνεται ο «αδύναμος κρίκος» της
όλης δομής. Οι πρώτες αντιδράσεις των
υπολοίπων έχουν χαρακτήρα υποβοηθητικό,
δηλαδή ενίσχυσης (φυσικά πάντα με το
αζημίωτο) των θεσμών και των μέσων που
απαιτούνται για να μη διολισθήσει το
κράτος αυτό σε ένα καθεστώς παρία. Στη
συνέχεια, αν η βοήθεια αυτή δεν αποδειχτεί
αποτελεσματική, λογικό είναι ότι η χώρα
αποβάλλεται σαν καρκίνωμα από κάποιους
από τους θεσμούς στους οποίους συμμετέχει.
Η αποβολή αυτή έχει σαν φυσική συνέπεια
την παραπέρα αποδιάρθρωση της χώρας,
την απόρριψη από μεγάλη μερίδα των
πολιτών της των εναπομεινάντων αξιών
και θεσμών, και, τέλος, την καταστροφή
της ισορροπίας δυνάμεων και το άνοιγμα
του παιχνιδιού σε οποιαδήποτε άλλη
προοπτική. Δυνητικές αφετηρίες για να
περιπέσει η χώρα μας σε μια τέτοια
περιδίνηση είναι η έξοδος από το ευρώ
και το συνεπακόλουθο οικονομικό,
κοινωνικό και πολιτικό χάος, ή/και η
πλήρης παράλυση του κράτους σαν συνέπεια
κάποιας αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης
και οποιασδήποτε συνεννόησης του
πολιτικού κόσμου, η/και μια δραματική
αύξηση της ανεργίας και της φτώχιας,
που θα καταρράκωνε τον κοινωνικό ιστό
και θα έφερνε μια γενικευμένη δυσπιστία
για τους υπάρχοντες θεσμούς.
Τέτοιες
καταστάσεις θα ήταν βούτυρο στο ψωμί
της τρομοκρατίας, καθώς συνάδουν με
τους τελικούς στόχους της. Και η λογική
των εξτρεμιστών είναι να συμβάλλουν
προς μια τέτοια κατεύθυνση με την
πρόκληση όχι μόνο ανασφάλειας στους
πολίτες, αλλά και έμπρακτης αμφισβήτησης
της δυνατότητας επιβολής των θεσμών
και των νόμων. Με τον τρόπο αυτό θεωρούν
ότι, και με τη βοήθεια άλλων συγκυριών,
θα προκύψει μέσα από την γενική διάλυση
μια επιθυμητή για τους ίδιους ανακατανομή
της εξουσίας. Αν το δούμε από τη σκοπιά
τους, παραβλέποντας τον απάνθρωπο
χαρακτήρα της τρομοκρατίας, είναι
ουσιαστικά επιλογή μιας μεθόδου συμβατής
όχι μόνο με τους στόχους τους, αλλά και
με τις πολιτικές και επιχειρησιακές
τους δυνατότητες. Αν είχαν την πολιτική
και επιχειρησιακή ισχύ ώστε να οργανώσουν
με αξιώσεις επιτυχίας ένα, επί παραδείγματι,
αντάρτικο πόλης, θα έκαναν ενέργειες
και προς αυτή την κατεύθυνση.
Οι τρομοκράτες είναι
από την φύση τους αισιόδοξοι άνθρωποι,
γιατί πώς αλλιώς θα αναλάμβαναν τέτοια
ρίσκα ; Η αισιοδοξία τους αυτή τους κάνει
να παραβλέπουν πως τις περισσότερες
φορές είναι πολύ μικροί για τέτοια
παιχνίδια, που μπορούν πολύ εύκολα να
ξεφύγουν από τον έλεγχό τους. Θυμηθείτε
τι γινόταν κατά τα «μολυβένια χρόνια»
(anni di piombo),
από το τέλος της δεκαετίας του ‘60 έως
τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 στην
Ιταλία, όπου ακροαριστεροί, ακροδεξιοί,
μασονικές στοές, μυστικές υπηρεσίες
και αστυνομία ήταν όλοι εναντίον όλων
σ’ έναν «χαμηλής έντασης εμφύλιο
πόλεμο». Στις συνθήκες αυτές, το χοντρό
πολιτικό παιχνίδι που παίχτηκε σε εθνικό
και διεθνές επίπεδο ήταν (όπως ομολογήθηκε
αργότερα) τελείως πέρα από τις προβλέψεις
και τις διαθέσεις όσων με ελαφριά καρδιά
και μυαλό πρωτοστάτησαν στη δημιουργία
τους.
Η ενδυνάμωση των θεσμών
μέσω της αποκάθαρσής τους, καθώς και η
ενίσχυση του κοινωνικού ιστού μέσω του
περιορισμού της ανισότητας και της
καταπολέμησης της αδικίας, είναι
ουσιώδεις προϋποθέσεις για να μην
πέσουμε κι εμείς σε μια τέτοια κατάσταση.
Όσοι παραβλέπουν το ένα ή το άλλο,
συνειδητά ή ασυνείδητα αφήνουν χώρο
για την ανάπτυξη της τρομοκρατίας. Και
ακόμα χειρότερα, όσοι της κλείνουν το
μάτι βλέποντας εκεί «συντρόφους της
άλλης πλευράς», που μάχονται για τον
ίδιο σκοπό με άλλα μέσα, στην πράξη της
δίνουν ηθικό / πολιτικό άλλοθι και της
ανοίγουν τον δρόμο.
* Ο Νίκος Κουτρέτσης
είναι μέλος του Ποταμιού στο Μαρούσι